Przedstawiamy sylwetki podróżników, którzy odwiedzą nas w Świeciu podczas ósmej edycji Festiwalu Podróżników Piąty Ocean. Wstęp na wszystkie wydarzenia festiwalowe jest bezpłatny. Czas pomiędzy 14 i 17 listopada warto zarezerwować dla Piątego Oceanu i bliskiego spotkania ze Światem!
PRELEGENCI, KTÓRYCH POSŁUCHAMY W CZWARTEK 14 LISTOPADA
Lech Flaczyński – Makalu
Ósmą edycję Festiwalu Podróżników Piąty Ocean rozpoczniemy prelekcją Lecha Flaczyńskiego o wyprawie na Makalu (8.463 m) na którą wyruszył razem z synem Wojtkiem. Dla Lecha miało to być ukoronowanie 40 lat wspinania, dla Wojtka przełamanie złej passy – na Nandze Parbat atak Talibów, na Lhotse trzęsienie ziemi, dla obu ich pierwszy ośmiotysięcznik. Mimo panoszącej się dziś w górach komercji, udało się im zachować aspekt sportowy – wspinali się bez pomocy Szerpów, Wojtek także bez tlenu. Gdy ruszyli do ataku szczytowego byli jedynym zespołem na całym Makalu. Droga zejściowa wystawiła ich na ciężką próbę, utrata czołówki, nieplanowany biwak na wys. 8.200 m, załamanie pogody, które przytrzymało ich trzy dni w obozie IV na wysokości 7.600 m. Lech chciał sprawdzić, czy „pan pod 70-tkę” potrafi zdobyć ośmiotysięcznik, zamiarem Wojtka było zdobycie Makalu w dobrym, sportowym stylu.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 10:00, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Lech Flaczyński – germanista, tłumacz, z zamiłowania alpinista i podróżnik, startuje w szosowych ultramaratonach, pływa składanym kanu po rzekach Polski i Dalekiej Północy.W 2005 roku spłynął na Alasce samotnie potężnym Jukonem, 3100 km w 59 dni. W 2007 roku jako pierwszy Polak przepłynął drugą co do długości rzekę Alaski – Kuskokwim River.40 lat wspinania zaowocowało licznymi drogami w Tatrach, Alpach, Himalajach, Karakorum, górach Alaski i Kanady. W ostatnich latach wspinał się z synem Wojtkiem na himalajskie ośmiotysięczniki w Pakistanie i Nepalu. Za ich wspólne wyprawy przyznano im podczas Ogólnopolskich Spotkań Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów w Gdyni – nagrodę KOLOSA w kategorii „Wyczyn roku” i nagrodę dziennikarzy.
Krzysztof Malaka – Autostopem przez Amerykę Południową
Nasz prelegent od dawna marzył o przemierzeniu Ameryki Południowej autostopem i w wieku 25 udało mu się zrealizować ten cel. Pokonał całą Brazylię, Kolumbię, Ekwador, Peru, Chile i Argentynę. Czteromiesięczna podroż była okazją do poznania siebie, odkrycia swoich słabości i ograniczeń. Jak mówi sam podróżnik „Rzadko kiedy mamy czas tak naprawdę pobyć ze samym sobą. Na momenty zatrzymania, refleksji, ciszy. Nigdy nie jest się tak bardzo obecnym jak podczas podróży. Cały czas czujesz, że żyjesz. Wtedy kiedy spalasz się słońcem, pokonujesz kilometry z wypchanym plecakiem, wtedy kiedy mokną Ci wszystkie rzeczy których nie sposób wysuszyć. I za tym będę tęsknić, ale przede wszystkim marzyć dalej i sięgać po więcej. Wciąż czeka cały świat”.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 11:30, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Krzysztof Malaka – były redaktor „Drugiego obiegu”, autor wielu artykułów m.in. dla portalu „Re-portal” i czasopisma „Płyń pod prąd”. Od kilku lat główny prowadzi vlog podróżniczy i portal „Krisu Autostopowicz”. Bohemista, podróżnik, muzyk, działacz społeczny, jedyny w Polsce fotdellista.
Jarosław Kaptajn – Gamardżoba Gruzji – 914 km rowerowej przygody
To będzie opowieść o rowerowej przygodzie po cudownej, ale trudnej dla cyklisty krainie. Hektolitry potu wylane na gruzińskich drogach i bezdrożach wynagradzały spektakularne widoki kaukaskich szczytów, svaneckich wież obronnych, futurystycznych budowli Batumi. Kontrasty zagubionych w górach, biednych kaukaskich wiosek z przepychem „Las Vegas Kaukazu” jak nazywane jest Batumi, na długo pozostaną w pamięci naszemu prelegentowi. Mieszanka Europy i Azji jaką jest Gruzja sprawia, że ten kraj potrafi zszokować każdego kto przybywa tutaj po raz pierwszy i na długo zapada w pamięć.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 13:00, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Jarosław Kaptajn (Jaro K na rowerze) po raz pierwszy sakwy rowerowe przypiął do roweru w wieku 50 lat. W sposób niebanalny chciał uczcić swoje 50 urodziny i pojechał w podróż dookoła Polski na…. rowerze. W 28 dni pokonał 3286 km wzdłuż granic Polski. Wtedy przekonał się, że limity są tylko w naszych głowach. I tak już poszło. W kolejnym roku rowerem dotarł za północne koło podbiegunowe na przylądek Nordkapp pokonując ponad 2000 km. W następnych latach objechał rowerem Islandię dookoła, pokonał najdłuższy szlak rowerowy w Polsce GreenVelo oraz przejechał archipelag Lofotów… Rower jest dla niego symbolem wolności, przygody i… zdrowego wysiłku, który kocha.
Argymir Iwicki – Pogrzeb na Starej Planinie w Serbii
Udział w pogrzebie w małej wsi w centrum serbskiej Starej Planiny jest jak wehikuł czasu. W Polsce ceremonie pożegnalne wyglądały podobnie 50 lat temu. Ale wehikułem cofamy się jeszcze dalej, bo w serbskich obyczajach pogrzebowych widzimy ślady prasłowiańskich zwyczajów. Udział w pogrzebie to też głębszy wymiar podróżowania, który wymaga zaangażowania podróżującego, dużej empatii i szacunku dla rodziny. Jak to osiągnąć będąc podróżnikiem?
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 17:00, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Argymir Iwicki – dziennikarz, redaktor naczelny portalu Czas Chojnic. Autor książek: „Burek na śniadanie. Serbia dla koneserów” i „Bośnia. Muzyka, kuchnia i dobrzy ludzie”. W połowie Borowiak, w połowie Kosznajder.
Piotr Strzeżysz – Rowerem z Polski w Himalaje
Trwająca ponad rok podróż rozpoczęła się w jego rodzinnej miejscowości, Hucie Czechy, zwanej również Trąbkami. Przez Słowację, Węgry, Rumunię i Bułgarię dotarł do Turcji, która już wcześniej kojarzyła mu się z przyjaznymi ludźmi, dobrą kuchnią, pięknymi krajobrazami i namiastką tej Azji, do której zmierzał. Turcja nie rozczarowała, wręcz przeciwnie – pozostawiła wspomnienia wielu dobrych spotkań. Iran przebił wszystkie odwiedzone przez niego kraje pod kątem gościnności, otwartości, uśmiechu. Niemal codziennie był zapraszany do domu, na rozmowę, czy choćby na kawę. Następny kraj, Pakistan, okazał się jednym z największych podróżniczych wyzwań. Z uwagi na potencjalne, sporadycznie zdarzające się ataki terrorystyczne, często jechał w eskorcie policji.Jego pierwszym celem w Indiach był Kaszmir, skąd zamierzał udać się do Ladakhu. Po otrzymaniu pozwolenia na wjazd na przełęcz Umling La (wysokość 5888 metrów n.p.m.) i przyległe jej tereny, ruszył na południe. Po dotarciu do Delhi zdecydował się nie kontynuować drogi w stronę Tajlandii (jak początkowo zamierzał), ale wrócić do Europy, by z Portugalii rowerem wrócić do Polski.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 18:00, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Piotr Strzeżysz – jeździ rowerem, odkąd sięga pamięcią. Przejechał kilkadziesiąt krajów na pięciu kontynentach, ale ciągle coś gdzieś go pcha. Zazwyczaj podróżuje w miejsca wypełnione otwartą przestrzenią, bo uważa, że łatwiej tam bujać w obłokach. Uwielbia kawę, koty, wiatr i Muminki. Autor sześciu książek. Dwukrotny laureat nagrody Magellana i Bursztynowego Motyla za „Powidoki” i „Zaistnienia”. Wyróżniony nagrodą Kolosa za podróż z Alaski do Patagonii. Bohater filmu Bartosza Liska „Nie dojechać nigdy” http://niedojechacnigdy.pl/ Prowadzi kanał na YouTubie: https://www.youtube.com/@piotr2. Gdyby sam mógł wybrać swoją postać, zostałby ptakiem.
Joanna Poterska & Paweł Poterski – Dużym Fiatem dookoła świata
Jak zrealizować marzenie o podróży dookoła świata? Jakie kraje po drodze odwiedzić? Ile to w ogóle kosztuje? No i dlaczego właśnie Polski Fiat 125p nadaje się do takiej wyprawy najlepiej? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie podczas relacji z podróży Dużym Fiatem dookoła świata.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 14.11.2024 (czwartek), godz. 19:30, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Joanna i Paweł Poterscy – twórcy projektu dookolafiata.pl. W 2018 roku wyruszyli z Gorzowa Wielkopolskiego w podróż dookoła świata Polskim Fiatem 125p. Planowali objechać świat w 9 miesięcy, lecz ostatecznie do domu wrócili po blisko dwóch latach. Wyruszyli we dwoje a wrócili w trójkę, z największą pamiątką podróży – córką Heleną. Ponad 46 tysięcy kilometrów, 29 krajów, 3 kontynenty, 2 przeprawy oceaniczne i setki zawartych przyjaźni, nowych smaków i doświadczeń. Przygody, problemy, awarie i niesamowite niespodzianki – tak pokrótce opisać można pierwszą w historii polskiej motoryzacji wyprawę dookoła świata polskim samochodem.
FESTIWALOWI GOŚCIE W PIĄTEK 15 LISTOPADA
Adrian Ślesiński & Karolina Skowronek – Na bojowym szlaku: bunkry, schrony, podziemia
Cytując klasyka „Bunkrów nie ma, ale też jest ***fajnie”! Nasi prelegenci pokażą w Świeciu, że jednak jak są bunkry, to jest jeszcze lepiej. Pozostałości militarnych w Polsce i Europie jest zdecydowanie więcej niż może się wydawać. Bunkry, schrony, podziemia, dawne fabryki to miejsca, które zwiedzają Adrian i Karolina, podróżnicy którzy gościli już na naszym Festiwalu w 2021 roku. Ich pasja często wiąże się z niemałym poświęceniem, z wielu obiektów wychodzą umorusani, ale zawsze zadowoleni!
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 15.11.2024 (piątek), godz. 13:00, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
Adrian Ślesiński & Karolina Skowronek – Ziemia Kłodzka i Dolny Śląsk
Najpiękniejszy zakątek naszego kraju? Dla Adriana i Karoliny są to bezsprzecznie Ziemia Kłodzka i Dolny Śląsk, to tam ich serca biją mocniej, to tam wracają, gdy tylko mają taką możliwość. Bajeczne górskie krajobrazy, wulkany, średniowieczne zamki, tajemnicze tunele i podziemia, a to tylko część atrakcji! Podczas piątkowej prelekcji bydgoscy podróżnicy będą zachęcać do samodzielnego odkrywania okolicy, która w ostatnim czasie została dotknięta wielką wodą i potrzebuje turystów bardziej niż kiedykolwiek!
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 15.11.2024 (piątek), godz. 17:30, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Adrian Ślesiński & Karolina Skowronek – od kilku lat razem przemierzają świat, autorzy bloga podróżniczego my-tuitam.pl. Ich początku były niewinne – odkrywali razem mniej znane zakątki Polski, dzisiaj uprawiają turystykę militarną i alternatywną. Zdarza im się wchodzić do obiektów niebezpiecznych, często lądują pod ziemią. Zachęcają do wyjścia z domu i odkrywania okolicy by się zainspirować i złapać bakcyla na więcej. Bo wszędzie jest coś ciekawego do zobaczenia, czasami trzeba tylko dłużej się pewnym miejscom przyjrzeć!
Tomasz Owsiany – YVYpóra. Twarze Paragwaju
W sercu Ameryki Południowej leży jej najstarsza republika. Kraina, w której większość nierdzennej populacji mówi rdzennym językiem. Ziemia obiecana imigrantów z czterech stron świata.Gwarantująca i łamiąca szereg praw tubylczej ludności. Państwo, w którym 1% mieszkańców ma więcej ziemi, niż wszyscy pozostali. Miejsce, o którym się zapomina. Paragwaj.Tomasz Owsiany w trakcie swojej ostatniej podróży reporterskiej skupił się na rdzennej ludności Paragwaju. Jakimi drogami chcą, a jakimi muszą dziś podążać pierwsi mieszkańcy tamtych ziem? Odpowiedzi szukał w suchym Chaco i w resztkach Puszczy Atlantyckiej. Wśród wiejskich pól i na ulicach miast. Towarzyszył m.in. wspólnotom Aché’ów, którzy w ciągu dwóch pokoleń przeszli od kamiennych siekier do smartfonów oraz Mbya Guaraních, żyjących ze zbierania miejskich odpadów. Mieszkał we wspólnotach ludu Ava Guaraní, brutalnie wysiedlonych przez sojowych obszarników oraz ze społecznościami ludu Nivaclé, żyjącymi w sąsiedztwie kaktusów i coraz liczniejszych ogrodzeń z drutu.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 15.11.2024 (piątek), godz. 18:30, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Tomasz Owsiany – dawniej romanista, dzisiaj podróżujący reportażysta, zajmujący się także konserwacją zabytków. Autor książek, artykułów oraz pokazów reporterskich. Swoje teksty i fotografie publikował m.in. w miesięczniku „Poznaj Świat”, w „Podróżach”, „Tygodniku Powszechnym” oraz „Kontynentach”. Jego dwie ostatnie książki: „Pod ciemną skórą Filipin” oraz „Kraj naprawdę i na niby. Reportaże z Gujany Francuskiej” uhonorowano w 2018 i 2021 roku Nagrodą Magellana. Za swoje projekty i przedsięwzięcia podróżnicze otrzymał Nagrodę im. Andrzeja Zawady oraz Nagrodę Dziennikarzy Kolosów (za rok 2015), a także trzykrotnie wyróżnienie na Kolosach w kategorii „Podróż”.
Kamil Knapczyk – Rowerem przez Saharę
Po pokonaniu na rowerze obu Ameryk zainspirowany rajdem Paryż – Dakar, Kamil Knapczyk postanowił przejechać na dwóch kółkach również Saharę. Celem był senegalski Dakar, a finalnie dotarł aż do Freetown w Sierra Leone. Łącznie 4000 kilometrów przygody na Czarnym Lądzie. Podczas ostatniej piątkowej prelekcji posłuchamy o ludziach, zwyczajach, zwierzętach, a także walce z przeciwnościami losu.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 15.11.2024 (piątek), godz. 19:30, Miejska Biblioteka Publiczna w Świeciu
_______________
Kamil Knapczyk – mówi o sobie „skromny chłopak spod krakowskiej wsi”. Miłośnik gór i aktywnego spędzania czasu. Odwiedził ponad 80 krajów na różne sposoby. Azja pociągiem, USA Fiatem 126p, Europa autostopem, a teraz plan pokonania wszystkich kontynentów rowerem. W walce z nadwagą pomógł mu właśnie rower i to on został jego stałym kompanem podróży, razem pokonali już ponad 50,000km. Uważa, że świat widziany z wysokości siodełka rowerowego jest zupełnie inny.
W SOBOTĘ 16 LISTOPADA SPOTKAMY SIĘ Z…
Piotr Czyszpak – Mniej wygód, więcej przygód: sztuka biwakowania
Biwakowanie to sztuka, którą można albo pokochać i traktować jak cudowny element podróży, wędrówki lub życia, albo nienawidzić i cierpieć za każdym razem gdy się przydarzy. Aby ją pokochać trzeba wiedzieć jak się do niej przygotować i stworzyć swoją przestrzeń. Akceptacja, że to Świat jest naszym domem jest kluczem do sukcesu! Zapraszamy na prelekcjo-warsztat, gdzie usłyszymy o biwakowaniu oraz jego najważniejszych elementach. Zajęcia będą też okazją do zobaczenia różnego sprzętu outdoorowego i turystycznego.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 16.11.2024 (sobota), godz. 15:30, Centrum Kultury w Świeciu
_______________
Piotr Czyszpak – podróżnik amator i poszukiwacz przygód, wiecznie głodny świata. Urodzony Wrocławianin, z wykształcenia ratownik medyczny, z zawodu m.in. pilot wycieczek, przewodnik, animator i człowiek od turystyki. Autor bloga “Podróże Pana Szpaka” oraz podcastu “Patrząc z góry”. Do tej pory odwiedził 48 krajów, często podróżuje też po rodzimym kraju. Kocha piesze wędrówki najbardziej w Sudetach, przewodnik Sudecki, członek SKPS Wrocław oraz Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego. Jego żywioł to góry, trekking, outdoor i wspinaczka. Najchętniej podróżuje do krajów byłego Związku Radzieckiego, odwiedził już je wszystkie. Świat najchętniej przemierza koleją, ale autostopem czy tanimi liniami też nie gardzi.
Alicja Kuchar – Korsykańska wędrówka: samotne przejście szlaku GR 20
GR 20 na Korsyce opisywany jest często jako jeden z najtrudniejszych szlaków trekkingowych Europy. Wiedzie przez najwyższe, skaliste góry wyspy, gwarantuje wspaniałe widoki na morze szczytów i morze Śródziemne, a naszej prelegentce nieco ponad rok temu, bardzo spodobał się pomysł przejścia go od początku do końca. Po sezonie, z plecakiem, kiedy w schroniskach nie ma już obsługi i nie da się kupić niczego do jedzenia, temperatury przestają przyprawiać o zawrót głowy, a oblegany latem szlak pustoszeje, pozwalając cieszyć się przestrzenią, spokojem i nielicznymi spotkaniami z ludźmi. To będzie opowieść o przygodzie, korsykańskich górach, spotkanych ludziach i kulturze, samotnej wędrówce z plecakiem z jej cieniami i blaskami.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 16.11.2024 (sobota), godz. 17:30, Centrum Kultury w Świeciu
_______________
Alicja Kuchar – nauczycielka Montessori, przewodnik górski, trenerka edukacji w plenerze.Jest również instruktorką i współorganizatorką kursów dla kandydatów na przewodników górskich, prowadzi różnorodne wyjazdy otwarte i szkoleniowe oraz pracuje jako trener edukacji w plenerze z dorosłymi zagrożonymi wykluczeniem zawodowym, w ramach projektów koordynowanych przez Centrum Innowacyjnej Edukacji. Większość wolnego czasu spędza w ruchu, w terenie i w kontakcie z naturą, a największą przyjemność sprawia jej dzielenie się swoim zamiłowaniem zarówno z dorosłymi jak i z dziećmi.
Dagmara, Leszek i Dobrawa Jureccy – Sokotra: Smocza Karawana
Na ziemi pozostało niewiele miejsc, w których minione wieki wydają się wciąż żywe. Jednym z takich miejsc jest wyspa Sokotra, będąca częścią Republiki Jemenu. Odizolowana, trudno dostępna, z szerokim wachlarzem endemicznej flory i fauny – rozpalała podróżniczą wyobraźnię wielu ludzi. Nasi prelegenci postanowili, że chcą ją poznać na własnych zasadach, ożywiając dawne tradycje, przemieszczając się tak, jak robili to ludzie przed wiekami – polegając na wytrwałości wielbłąda i własnej wytrzymałości. Wraz z 8-letnią córką, wyruszyli w niezwykłą pieszą podróż przez dzikie góry, piaszczyste plaże, wysokie wydmy i bezkresne półpustynie, by mimo wysiłku fizycznego i spartańskich warunków, poznać smak prawdziwej wolności i odnaleźć przyjaciół wśród członków lokalnej społeczności.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 16.11.2024 (sobota), godz. 18:30, Centrum Kultury w Świeciu
_______________
Dagmara, Leszek i Dobrawa Jureccy – są rodziną, która po prostu kocha podróże. Nie obawiają się nowych wyzwań, więc ich podróżnicze pomysły ogranicza jedynie wyobraźnia. Wspólnie z córką udowadniają, że rodzina nie jest przeszkodą w realizacji odważnych projektów podróżniczych. Starają się schodzić z utartych szlaków i poznawać świat na własnych zasadach. Nie zamykają się w jednym schemacie i ciągle szukają nowych metod podróżowania. Własnym tuk-tukiem przejechali całą Sri Lankę. Z kolei wschodnią Indonezję odkrywali z perspektywy kajaków. Były też liczne wyjazdy z plecakami w trudno dostępne rejony świata np. na wyspę Lembata, gdzie poznali życie ostatnich wielorybników, polujących od wieków przy użyciu drewnianych harpunów. Na Filipinach odkrywali tajniki tradycyjnego tatuażu łowców głów z rejonu Kalinga. Jak sami mówią „Lubimy podróże, które zmuszają nas do wyjścia ze strefy komfortu, bo wtedy zawsze dowiadujemy się o sobie czegoś nowego”.
Aga Wrzosek & Bartek Wrzosek – Ogórkiem wokół Ameryki Północnej
To będzie już ostatnia prelekcja VIII Festiwalu Podróżników Piąty Ocean. W 2019 roku Aga i Bartek spełnili swoje marzenie – wyruszyli swoim 48-letnim busem, aby zasmakować życia w drodze. Podczas 10 miesięcy podróży pływali w Wielkich Jeziorach Kanady, przemierzali bezludne drogi i góry Jukonu, podziwiali majestat Denali na Alasce, oglądali magiczne zachody słońca na kalifornijskich pustyniach, karmili kozy na farmie w Meksyku i podziwiali wędrówki Motyli Królewskich. Przede wszystkim jednak poznawali cudownych ludzi i historie ich życia. To przede wszystkim na takie „podróżowanie” Aga i Bartek kładą główny nacisk. Dają ponieść się chwili, zawierzyć ludziom i podążać trochę inną drogą, niż ta w przewodnikach turystycznych.
DATA / GODZINA / MIEJSCE: 16.11.2024 (sobota), godz. 20:00, Centrum Kultury w Świeciu
_______________
Aga Wrzosek & Bartek Wrzosek – mieszkańcy podpoznańskiej Mosiny, autorzy bloga callunatrip.pl i książki „Podróżyj”. Organizatorzy zlotów klasycznych samochodów. Pasjonaci życia w drodze.Połączyła ich szkolna miłość oraz pasja do klasycznych Volkswagenów i przemierzania świata. Aga, z wykształcenia antropolog kultury, spełnia się gotując, piekąc i smakując kuchni świata.Bartek – zawodowo menedżer, od wielu lat tworzy muzykę, dlatego jego podróżnicze szlaki często kierują ich w ciekawe, muzyczne miejsca. W drodze stawiają na minimalizm, dzięki któremu odkrywają świat „bardziej”, a esencją podróżowania są dla nich zapachy, emocje, chwile, a przede wszystkim ludzie.
Źródło:piatyocean.pl
Brak komentarza, Twój może być pierwszy.
Dodaj komentarz