Bitwa pod Grunwaldem w świeckim Zamku. Zapraszamy na wielowymiarową wystawę

Zastanawialiście się, dlaczego zamek w Świeciu znowu zamknięty jest dla zwiedzających? Otóż trwają tam przygotowania do otwarcia wielkiej wystawy „1410”. Będzie to nie tylko zapowiadana przez burmistrza wierna kopia „Bitwy pod Grunwaldem”, ala także dzieła nią zainspirowane, często groteskowe i prowokujące. Obejrzymy nawet odcinek „Alternatyw 4” Stanisława Barei. 

Pamiętacie, jak podczas debaty kandydatów na burmistrzów Krzysztof Kułakowski zapowiedział, że w świeckim Zamku pojawi się obraz „Bitwa pod Grunwaldem”?

[ZT]20581[/ZT]

Jak ustaliliśmy, replika dzieła wisi już w Zamku i trwają przygotowania do uroczystego otwarcia wystawy, która będzie czynna od 4 maja. 

 – Przenieś się w czasie i odkryj wielowymiarowość legendarnego obrazu Jana Matejki "Bitwa pod Grunwaldem". Zestawienie dzieła z interpretacjami uznanych artystów odkrywa nowe znaczenia i konteksty, które ewaluowały przez lata. Doświadcz historii i kultury Polski na nowo, poprzez unikalne spojrzenie na to arcydzieło sztuki – zachęca Ariel Stawski, kierownik Działu Edukacji i Promocji, Centrum Kultury w Świeciu

Wierna kopia obrazu mistrza

„Bitwa pod Grunwaldem" od momentu powstania, otoczona była aurą wyjątkowości. Inspirowała kolejne pokolenia artystów, od historiozoficznych rozważań Wyspiańskiego, przez konceptualne podejścia Stanisława Barei, działania Łodzi Kaliskiej, aż do współczesnych interpretacji Irminy Rusickiej.

W świeckim Zamku już wkrótce będziemy mieli okazję zobaczyć te wszystkie dzieła skupione w jednym miejscu. 

Bowiem w jednej z sal będzie można podziwiać dzieło współczesnego malarz Ireneusza Rolewskiego, który już w trakcie studiów zaczął malować replikę „Bitwy pod Grunwaldem”, oczywiście w oryginalnych rozmiarach. 

Parodia w „Grunwaldzie”

W drugiej z zamkowych komnat zobaczymy interpretacje i wariacje na temat tego dzieła sztuki. 

• „Grunwald” Stanisław Wyspiański, 1904 —rysunek kredką, Muzeum Narodowe w Krakowie

Dzieło Wyspiańskiego "Grunwald" jest unikalną interpretacją słynnej bitwy, przedstawiającą ją w sposób znacznie bardziej abstrakcyjny i symboliczny niż literalne podejście Matejki. Wyspiański używa kredki, co pozwala na bardziej swobodne i dynamiczne linie, a także na subtelniejsze użycie koloru niż w tradycyjnym malarstwie olejnym. Szkic Wyspiańskiego oddaje ducha narodowego w sposób bardziej introspektywny i skoncentrowany na indywidualnych postaciach niż na całej scenie bitwy. Postacie na rysunku mogą wydawać się być mniej heroiczne i bardziej ludzkie, co dodaje dziełu parodystyczny ton. Tym samym, Wyspiański stawia pytanie o naturę bohaterstwa i pamięci historycznej. Choć Wyspiański czerpał inspirację z pracy Matejki, jego "Grunwald" jest bardziej eksperymentalny w formie. Stosowanie kredki pozwala na bardziej ekspresjonistyczne i mniej formalne przedstawienie tematu, co może być odbierane jako krytyka lub reinterpretacja narodowej epopei przedstawionej przez Matejkę. Wyspiański, tworząc "Grunwald", pokazał, jak różnorodne mogą być interpretacje tego samego wydarzenia historycznego, zależnie od perspektywy artysty i kontekstu, w jakim powstaje dzieło. To przypomina o uniwersalnej wartości sztuki jako medium do dialogu między przeszłością a teraźniejszością.

Groteska w wykonaniu Grupy Łódź Kaliska

• „Bitwa pod Grunwaldem na Karowej" Grupa Łódź Kaliska, 1999 —wydruk pigmentowy, dibond

Jednym z najbardziej znanych dzieł Grupy Łódź Kaliska jest ich wersja "Bitwy pod Grunwaldem", stworzona w 1990 roku jako fotomontaż i prowokacyjna reinterpretacja słynnego obrazu Jana Matejki. Dzieło to przedstawia bitwę w sposób groteskowy i ironiczny, z elementami współczesnymi, takimi jak postacie w strojach bikini czy wizerunki znanych postaci z tamtego okresu (w tym samych artystów) w roli rycerzy i bohaterów. Praca ta miała na celu zwrócenie uwagi na manipulację historią w sztuce oraz na to, jak historia jest przedstawiana w kulturze masowej. Dzieło "Bitwa pod Grunwaldem" stało się jednym z ikonicznych przykładów krytycznego podejścia Grupy Łódź Kaliska do narodowej historii i sztuki. Przez swój satyryczny charakter, praca ta wywołała wiele dyskusji na temat roli artysty w społeczeństwie i granic sztuki.

Komedia omyłek z obrazem w tle

• „Mały Obrazek – Wielki Kłopot, Alternatywy 4” Stanisław Bareja, 1986 — odcinek IV „Profesjonaliści”, Telewizja Polska

W jednym z odcinków serialu "Alternatywy 4", pt. "Obraz", mieszkańcy bloku przy ulicy Alternatywy 4 zostają wplątani w humorystyczną sytuację, kiedy do jednego z mieszkań dostarczany jest ogromny, zabytkowy obraz. Dzieło sztuki, przedstawiające scenę z polskiej historii, okazuje się być darem od dalekiego krewnego jednego z mieszkańców, pana Stanisława. Obraz jest tak duży, że nie mieści się w windzie, co zmusza mieszkańców do organizacji niecodziennej operacji wniesienia go po schodach. Każdy krok na klatce schodowej staje się źródłem komediowych pomyłek i nieporozumień. Kulminacyjnym momentem odcinka jest odkrycie, że obraz, który wszyscy uważali za bezcenny zabytek, jest w rzeczywistości doskonale wykonaną repliką. Ta wiadomość wprowadza zamieszanie i prowokuje serię komicznych oskarżeń między mieszkańcami, którzy próbują ustalić, kto jest odpowiedzialny za wprowadzenie ich w błąd.

Matejko kontra Wyspiański

• „Historia wesoła, a ogromnie przez to smutna” Kasper Lecnim, Irmina Rusicka, 2021 Stal proszkowana 

Instalacja tworzy dialog między dwoma gigantami polskiej sztuki – Janem Matejką i Stanisławem Wyspiańskim. Praca wykorzystuje kontrast w podejściach obu malarzy: Matejko, znany z monumentalnych i epickich przedstawień historii Polski, zostaje zestawiony z Wyspiańskim, który w swojej twórczości poddaje krytyce i dezakralizuje narodowe mity. Centralnym elementem instalacji jest metalowa arabeska, wykonana z giętkich prętów, które dynamicznie wznoszą się ku górze, tworząc w przestrzeni efektowne cienie na ścianach. Instalacja wzbogaca swoją narrację przez strategiczne rozmieszczenie zmniejszonych reprodukcji "Bitwy pod Grunwaldem", co pozwala na bezpośrednie porównanie klasycznego dzieła z nowoczesnym podejściem twórcy instalacji. Dynamika między powagą a lekkością staje się kluczowa, podkreślając napięcie między konserwacją a krytycznym przemodelowaniem polskości. Instalacja staje się przestrzenią, gdzie tradycja spotyka nowoczesność, tworząc nową, złożoną narrację narodową. Dzieło to jest świadectwem tego, jak sztuka może wpływać na interpretację i percepcję historii, proponując, że każda metoda jej reinterpretacji jest ważna, a narodowe narracje mogą być zarówno źródłem dumy, jak i refleksji nad ich jednostronnością.

Zapraszamy od 4 maja na Zamek

Zwiedzanie wystawy czasowej na Zamku „1410” będzie możliwe od 4 maja do 31 sierpnia od wtorku do niedzieli w godzinach 11:00-17:00.

Ceny biletów: 10 zł ulgowy, 20 zł normalny, 50 zł rodzinny. Cena biletu zawiera zwiedzanie Zamku.