Czym jest stalking i co możesz zrobić, aby go udowodnić?

Stalking jest terminem, który pojawił się w polskiej terminologii stosunkowo niedawno, jednak opisuje zachowania znane ludzkości od dawna. Zarówno indywidualna osoba, jak i organizacja, może doświadczać stalkingu lub nim się posługiwać. Co dokładnie rozumiemy przez stalking, w jaki sposób ofiara może wykazać, że padła jego ofiarą, i jak kwestia ta wygląda w świetle prawa polskiego?

Znaczenie stalkingu w kontekście Kodeksu karnego

W kontekście prawnym, stalking, znany w języku angielskim jako nękanie, obejmuje działania prowadzące do naruszenia prywatności osoby lub wywołania u niej uczucia zagrożenia. Przykłady takich działań obejmują m.in. ciągłe telefonowanie, wysyłanie e-maili, listów, wiadomości SMS, wypytywanie o osobę wśród jej bliskich czy rozsiewanie plotek. Aby jednak mówić o stalkingu, te działania muszą być systematyczne i trwałe – pojedynczy telefon czy email nie kwalifikują się jako stalking. Kluczowe są tu regularność i intensywność działań.

Od 2011 roku polski Kodeks karny rozpoznaje przestępstwo stalkingu w art. 190a:

• Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
• Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
• Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Do podjęcia ścigania stalkingu konieczne jest złożenie wniosku przez pokrzywdzonego, który powinien zgłosić się na policję lub do prokuratury. Ważne jest wykazanie, że doświadczane działania mają charakter stalkingu. Bez tego dowodu, postępowanie śledcze nie zostanie rozpoczęte.

Dokumentowanie przypadków stalkingu

Udowodnienie przypadków nękania może być skomplikowane, ponieważ składa się ono z wielu różnych działań. Różnorodne dowody są tu niezwykle ważne i każdy z nich ma znaczenie. Ofiary stalkingu powinny systematycznie rejestrować wszystkie incydenty, w tym śledzenie, obserwowanie, a także zapisywać i przechowywać wiadomości SMS, e-maile i listy. Ważne są również dowody zewnętrzne, takie jak nagrania z monitoringu, billingi od operatorów telekomunikacyjnych oraz zeznania świadków, którzy mogą znać stalkera i mieć informacje o jego działaniach. Należy pamiętać, że świadkowie mogą być niechętni do składania zeznań w sądzie, ale ich obecność jest ważna, gdyż sąd może wezwać ich do zeznań pod rygorem grzywny.

Dodatkowo, ofiary mogą zaopatrzyć się w sprzęt, który pomoże zebrać więcej dowodów. Zaleca się instalowanie monitoringu w domu i miejscu pracy, umieszczanie minikamer, zakup cyfrowego dyktafonu z funkcją zapisu daty i godziny nagrania, a także urządzeń rejestrujących rozmowy telefoniczne. Te narzędzia mogą rejestrować niepożądane interakcje ze stalkerem, jego próby śledzenia ofiary, a nawet groźby.

Jeśli ofiara nie ma czasu lub możliwości, aby sama gromadzić dowody, warto zwrócić się o pomoc do profesjonalistów. Biura detektywistyczne, takie jak Detektyw Sektor czy poznański Detektyw Spark, dysponują odpowiednimi środkami i doświadczeniem do obserwacji osób. Ofiara powinna dostarczyć detektywowi wszystkie zgromadzone do tej pory dowody, w tym nagrania, wydruki i zapisy rozmów.

Gromadzenie dowodów i identyfikacja stalkera

W przypadku gromadzenia dowodów, takich jak wydruki e-maili czy wpisy z mediów społecznościowych, ważne jest, aby były one oryginalne, czyli zrzuty ekranu bez żadnych zmian czy edycji. Treść tych dokumentów musi pozostać nienaruszona. Jeśli chodzi o e-maile lub anonimowe połączenia telefoniczne, zazwyczaj możliwe jest ustalenie tożsamości nadawcy, ale wymaga to zgłoszenia podejrzenia o popełnieniu przestępstwa na podstawie art. 190a Kodeksu karnego, złożonego w policji lub prokuraturze. Ważne jest również wystąpienie z wnioskiem o zabezpieczenie danych elektronicznych i wykorzystanie ich jako dowodów. Operatorzy telekomunikacyjni i dostawcy internetowi są zobowiązani do zabezpieczania takich danych i udostępniania ich na wniosek prokuratury lub sądu. Należy jednak pamiętać, że dane te są przechowywane tylko przez okres 12 miesięcy.

Skuteczne działania przeciwko stalkingowi

Stalking jest poważnym problemem, który wymaga świadomości i zdecydowanych działań zarówno ofiar, jak i organów ścigania. Ważne jest rozumienie, że stalking to nie tylko problem prywatny, ale również kwestia bezpieczeństwa publicznego, podlegająca regulacjom prawnym. Ofiary stalkingu powinny być świadome dostępnych środków prawnych i możliwości działania, które daje im polskie prawo. Dokumentowanie incydentów, zbieranie dowodów i niezwłoczne zgłaszanie przypadków nękania to podstawowe kroki, które mogą prowadzić do skutecznego ścigania i ukarania sprawców. Pamiętajmy, że każdy przypadek stalkingu jest poważny i wymaga odpowiedniej uwagi oraz działań, aby zapewnić bezpieczeństwo i spokój ofiarom tego typu przestępstw.