Większość transakcji zachodzących pomiędzy podmiotami nie będącymi osobami fizycznymi, podlega opodatkowaniu. To właśnie z podatków pokrywane są wydatki związane z funkcjami pełnionymi przez państwo. Jest to kwestia tak istotna, że pierwsze regulacje podatkowe, wraz z sankcjami przewidzianymi za uchylanie się od płacenia danin, powstały ok. 6000 lat temu. Z czasem przepisy podatkowe ulegały komplikacji, w związku z rozwojem koncepcji państwowości, gospodarki, handlu wewnętrznego i międzynarodowego. Do stosunkowo nowych rozwiązań, wprowadzonych dopiero końcem XX w., należą ceny transferowe. Czym są i dlaczego powinny się nimi zainteresować przede wszystkim przedsiębiorstwa międzynarodowe?
Ceny transferowe to wszystkie warunki transakcji, do których dochodzi pomiędzy podmiotami powiązanymi. Najczęściej chodzi właśnie o ceny świadczonych wzajemnie usług czy sprzedawanych sobie wzajemnie towarów, ale za ceny transferowe uznaje się także inne warunki kooperacji pomiędzy firmami (np. proponowane wynagrodzenia, osiągane wyniki finansowe). Przepisy związane z cenami transferowymi na gruncie polskim znajdują się w dwóch aktach prawnych: Ustawie z 26. lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w Ustawie z 15. lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (czyli w ustawach o PIT i CIT).
Do stosowania cen transferowych zobowiązane są wyłącznie podmioty powiązane. Prawodawstwo wszystkich krajów, które przyjmują rozwiązania z zakresu cen transferowych, jest w tym punkcie jednomyślne. Za podmioty powiązane uznaje się natomiast firmy zlokalizowane na terytoriach różnych krajów, które pozostają z sobą ściśle powiązane. Związek może mieć charakter kapitałowy lub osobowy. W razie kontroli, weryfikowane będą również powiązania i wpływy nieformalne.
Podmiotom powiązanym prawo nie pozostawia zbyt dużej dowolności w zakresie sposobu ustalania cen transferowych. Z poziomu ustawodawcy istotnym jest, aby wpływy do budżetu państwa zostały jak najlepiej zabezpieczone. To dlatego firmy mają do dyspozycji 5 ściśle określonych metod ustalania cen transferowych. Istnieje możliwość zaproponowania własnej metody, ale jest to możliwe tylko wówczas, gdy podmiot będzie w stanie wykazać, iż zaproponowany przez niego system jest w jego konkretnej sytuacji bardziej adekwatny, niż 5 standardowych metod.
Z założenia każda transakcja, zachodząca pomiędzy podmiotami powiązanymi, wiąże się potencjalnie z koniecznością ustalenia cen transferowych. Od tej zasady występują jednak wyjątki, związane z niską wartością danej transakcji. Poszczególne typy transakcji mają ustalone określone progi wartości, poniżej których procedurę cen transferowych można pominąć. W związku z poziomem komplikacji przepisów oraz złożonością transakcji, łatwo jednak o pomyłkę, dlatego do zajmowania się transakcjami z podmiotami powiązanymi należy angażować wyłącznie specjalistów z firmy zewnętrznej albo własny personel, który przeszedł szczegółowe szkolenie.
Przepisy dotyczące cen transferowych powstały z myślą o podmiotach powiązanych i to właśnie przez takie firmy są najczęściej stosowane. Istnieje jednak dodatkowa grupa transakcji, w przypadku których ceny transferowe będą wymagane. Chodzi o relacje biznesowe z podmiotami, które mają siedziby na terenie tzw. rajów podatkowych. Rajami podatkowymi nazywamy państwa i terytoria zależne, które stosują szkodliwą konkurencję podatkową – czyli kuszą przedsiębiorców wyjątkowo niskimi podatkami. W przypadku takich transakcji, ceny transferowe muszą być stosowane nawet wówczas, gdy dana transakcja ma niewielką wartość.
Prawidłowe stosowanie cen transferowych nie jest, niestety, łatwe. Tymczasem konsekwencje podatkowe i finansowe, wynikające z popełnienia błędu, mogą być bardzo dotkliwe. To dlatego warto skorzystać ze wsparcia profesjonalnych podmiotów, specjalizujących się w doradztwie związanym z cenami transferowymi. Takiej firmie można powierzyć czuwanie nad prawidłowością stosowania cen transferowych, można również zamówić audyt, przygotowanie wewnętrznej polityki cen transferowych czy przeprowadzenie szkoleń, skierowanych do kadry zarządzającej oraz do pracowników, którzy na co dzień odpowiadają w firmie za transakcje z podmiotami powiązanymi.
